Plakaty wyborcze w pasie drogowym – zasady umieszczania

W nawiązaniu do zaplanowanych na dzień 7 kwietnia 2024 r. wyborów samorządowych, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Olsztynie informuje komitety wyborcze o obowiązujących przepisach prawa i procedurach w zakresie umieszczania plakatów wyborczych w pasach drogowych dróg wojewódzkich.

• Umieszczenie plakatu wyborczego w pasie drogowym drogi wojewódzkiej wymaga zezwolenia zarządcy tej drogi wydanego pisemnie w formie decyzji administracyjnej
• W decyzji administracyjnej zostanie naliczona stosowna opłata za zajęcie pasa drogowego
• Za umieszczenie plakatu wyborczego bez zgody zarządcy drogi naliczana będzie kara pieniężna
• Plakaty umieszczone w pasie drogowym lub w jego sąsiedztwie, które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego, będą usuwane

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi i orzeczeniami sądów administracyjnych plakaty wyborcze stanowią formę reklamy.

Pojęcie reklamy zdefiniowano w art. 4 pkt 23 ustawy o drogach publicznych, który brzmi, cyt.: „reklama - umieszczona w polu widzenia użytkownika drogi tablica reklamowa lub urządzenie reklamowe w rozumieniu art. 2 pkt 16b i 16c ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a także każdy inny nośnik informacji wizualnej, wraz z jej elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, niebędący znakiem drogowym, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, ustawionym przez gminę znakiem informującym o obiektach zlokalizowanych przy drodze, w tym obiektach użyteczności publicznej, znakiem informującym o formie ochrony zabytków lub tablicą informacyjną o nazwie formy ochrony przyrody w rozumieniu art. 115 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody”.

Zgodnie natomiast z art. 109 ustawy - Kodeks wyborczy, materiałem wyborczym jest każdy pochodzący od komitetu wyborczego upubliczniony i utrwalony przekaz informacji mający związek z zarządzonymi wyborami (§ 1). Materiały wyborcze powinny zawierać wyraźne oznaczenie komitetu wyborczego, od którego pochodzą (§ 2) oraz podlegają ochronie prawnej (§ 3). Przepis art. 110 § 1 Kodeksu wyborczego stanowi zaś, że cyt.: „Na ścianach budynków, przystankach komunikacji publicznej, tablicach i słupach ogłoszeniowych, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych i telekomunikacyjnych i innych można umieszczać plakaty i hasła wyborcze wyłącznie po uzyskaniu zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości, obiektu albo urządzenia.”.

Plakat wyborczy, podobnie jak handlowy czy usługowy plakat reklamowy, nie jest związany z  potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego . Zatem jego umieszczenie w pasie drogowym, bez względu na nośnik, tj. czy jest nim urządzenie obce, czy urządzenie (obiekt) związany z zarządzeniem drogami i potrzebami ruchu, zależy od zgody zarządcy drogi.

Zgodnie z aktualną linią orzecznictwa sądów administracyjnych, plakaty wyborcze spełniające cechy materiału wyborczego, o którym mowa w art. 109 § 1 i 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy stanowią reklamy w rozumieniu art. 4 pkt 23 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, a zatem ich umieszczenie w pasie drogowym podlega dyspozycjom art. 39 ust. 3 oraz art. 40 ust. 1 w związku z ust. 2 pkt 3 ustawy o drogach publicznych.

Powyższą wykładnię przepisów dotyczących umieszczania reklam wyborczych w pasie drogowym potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. NSA wskazuje, iż plakat wyborczy spełniający cechy materiału wyborczego w rozumieniuart. 109 § 1 i 2 Kodeksu wyborczego jest reklamą w rozumieniuart. 40 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 4 pkt 23 u.d.p., a zatem jego umieszczenie podlega dyspozycji art. 40 ust. 1 w zw. z ust. 2 pkt 3 u.d.p. (np. Wyrok NSA z dnia 21 lipca 2017 r. II GSK 2937/15; Wyrok NSA z dnia 21 października 2016 r. II GSK 2321/14)

 
Mając powyższe na uwadze, umieszczenie w pasie drogowym reklam wyborczych wymaga wcześniejszego uzyskania:

1. Zezwolenia zarządcy drogi na lokalizację reklam w pasie drogowym drogi krajowej na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o drogach publicznych w drodze decyzji administracyjnej.

Wniosek o zezwolenie na lokalizację reklamy w pasie drogowym składa się w odpowiednim Rejonie Dróg Wojewódzkich, z co najmniej 2 tygodnie wcześniej w stosunku do proponowanej daty umieszczenia reklamy w pasie drogi.
 
2. Zezwolenia zarządcy drogi na zajęcie pasa drogowego wydanego na podstawie art. 40 ust. 1 ustawy o drogach publicznych w drodze decyzji administracyjnej, w którym zostanie naliczona stosowna opłata za zajęcie pasa drogowego poprzez umieszczenie w nim reklamy (art. 40 ust. 6 w zw. z art. 40 ust. 3 ustawy o drogach publicznych).

Opłata za umieszczenie w pasie drogowym drogi wojewódzkiej reklamy wynosi 3 zł za każdy dzień zajęcia 1 m² powierzchni reklamy (zgodnie z Uchwałą nr XXIV/328/04 Sejmiku Województwa Warmińsko - Mazurskiego z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie ustalenia wysokości stawek opłat za zajęcie pasa drogowego dróg wojewódzkich na terenie województwa warmińsko - mazurskiego na cele nie związane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu (Dz. Urz. Woj. Warmińsko - Mazurskiego Nr 139 z dnia 11 października 2004 r., poz. 1726 z późn. zm.).

Przy reklamach obustronnych opłatę mnoży się przez 2. Powierzchnia mniejsza niż 1 m² traktowana jest jako zajęcie 1 m².

Wniosek składa się w odpowiednim Rejonie Dróg Wojewódzkich, z co najmniej 2 tygodnie wcześniej w stosunku do proponowanej daty umieszczenia reklamy w pasie drogi.

W przypadku stwierdzenia zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia poprzez umieszczenie plakatu wyborczego, zarządca drogi wymierza, w drodze decyzji administracyjnej, karę pieniężną na podstawie art. 40 ust. 12 pkt 1 ustawy o drogach publicznych, stanowiącą dziesięciokrotność opłaty ustalanej jak przy wydawaniu zezwolenia.

Równocześnie informujemy, że reklamy nie mogą być umieszczane: w obrębie oddziaływania skrzyżowania, na znakach drogowych, wiaduktach kolejowych w obrębie pasa drogowego, jak również w pasie drogowym poza obszarem zabudowanym, z wyłączeniem parkingów i miejsc obsługi podróżnych.

Ponadto podkreślić należy, że na podstawie art. 110 § 5 Kodeksu wyborczego, cyt.: „Policja lub straż gminna jest obowiązana usuwać na koszt komitetów wyborczych plakaty i hasła wyborcze, których sposób umieszczenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo bezpieczeństwu mienia bądź bezpieczeństwu w ruchu drogowym.”. W związku z powyższym informujemy, że w sytuacji uznania przez zarządcę drogi wojewódzkiej, że dana reklama wyborcza, umieszczona w pasie drogowym lub w jego sąsiedztwie, zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, o fakcie tym niezwłocznie będą powiadamiane odpowiednie służby.